Hac Nedir?
'Hac Arafat'ta başlayıp ölünceye kadar devam eden ibadetin adıdır.'
Hac, kefen misali bembeyaz giysiler içinde ahiretteki mahşeri hatırlatan, aynı kıyafet içinde zengin-fakir, şehirli-köylü ayırımını ortadan kaldıran, “ben”liği yıkıp “biz”i öne çıkaran, şeytan taşlama, tavaf ve Sa’y gibi “temsîli” görevlerin îfa edildiği, helal olan bazı şeylerin ihrama girdikten sonra haram kılındığı ve böylece nefis terbiyesi, irade ve sabır eğitiminin yapıldığı, yüz binlerle birlikte Allah’a açılan ellerin boş çevrilmediği, dînî duyguların ihlas ve samimiyetin doruk noktaya çıktığı bir ibadettir.
Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
"Umre ibadeti, daha sonraki bir umreye kadar işlenecek günahlara kefârettir. Mebrûr haccın karşılığı ise, ancak cennettir." (Buhârî, Umre 1; Müslim, Hac 437. Ayrıca bk. Tirmizî, Hac 88; Nesâî, Menâsik 3, 5, 77; İbni Mâce, Menâsik 3)
Hac 3 çeşit olarak yapılmaktadır.
Yapılış biçimi (edâ) açısından ise hac, ifrad haccı, temettu haccı ve kırân haccı olmak üzere üç çeşittir. Hac ve umre, her biri tek başına yapılabildiği gibi, aynı yılın hac ayları içinde, ikisi birbirine bağlı olarak da yapılabilir. Hac ayları içinde, hacdan önce umre yapıp yapmamaya, yapıldığı takdirde umre ve haccın ayrı veya aynı ihramla yapılma durumuna göre hac, ifrad haccı, temettu haccı ve kırân haccı olmak üzere üç şekilde eda edilir.
İfrad haccı, bir hac mevsiminde umre yapmayıp sadece hac yapmaktır. İfrad haccının yapılışı şu şekildedir.
a) “Hacca hazırlık” aşamasından sonra âfâkî olan kimse “mîkât ” sınırlarını geçmeden, “Haram veya Hıll bölgesinde yaşayan kimse” ise bulunduğu yerde hac yapmaya,
“Allah’ım! hac yapmak istiyorum. Onu bana kolaylaştır ve kabul buyur” diyerek niyet eder ve telbiye getirir. Böylece ihrama girmiş ve ihram yasakları başlamış olur.
b) Kâ’be’ye varınca kudûm tavafını yapar. İsterse bu tavaftan sonra haccın sa’yini yapabilir Tavaftan sonra ihramlı kalmaya ve ihram yasaklarına uymaya devam eder.
c) Terviye günü temettu ve kıran haccında olduğu gibi Arafat ’a çıkar, Arafat vakfesini, sonra Müzdelife vakfesini yapar.Bayramın birinci günü büyük şeytana 7 taş atar. İfrad haccı yapan kimsenin, şükür kurbanı kesmesi vacip değildir, isterse nafile olarak kurban kesebilir.
Bundan sonraki aşamada diğer hac çeşitlerinde olduğu gibi hareket eder.
Temettü “yararlanmak, istifade etmek” anlamına gelir. Aynı yılın hac aylarında umre ayrı ihramla, hac ayrı ihramla yapıldığı zaman iki ihram arasında, ihramsız, yani ihram yasaklarının bulunmadığı yasaksız bir zaman dilimi, umre ile hac arasında hac yasaklarının söz konusu olmadığı serbest bir vakit bulunduğu için bu ad verilmiştir.Temettu‘ haccı aynı yılın hac ayları içinde, umre ve haccı ayrı ayrı niyet ve ihramla yapmaktır. Hac ayları içinde umre yapıp ihramdan çıktıktan sonra, aynı yıl hac için yeniden ihrama girip hac menâsikini de eda eden uzak bölgelerden gelmiş hacılar temettu‘ haccı yapmış olurlar.
Kıran haccının yapılışı...
a) “Haca hazırlık” aşamasından sonra umre ve hac yapmaya,
“Allah’ım! Umre ve hac yapmak istiyorum. İkisini bana kolaylaştır ve kabul buyur” diyerek niyet eder ve telbiye getirir.
b) Bu aşamadan sonra temettu haccında zikrettiğimiz şekilde hareket eder. Kâ’be’ye varınca umre tavafını ve peşinden umre sa’yini yapar. Sa’y bittikten sonra tıraş olup ihramdan çıkmaz. İhram yasaklarına uymaya devam eder.Umre sa’yi yapınca gerekiyorsa biraz dinlenir, sonra ayrıca “kudûm tavafı ” yapar ve peşinden “tavaf namazı ” kılar. İsterse “hac sa‘yini” bu kudûm tavafının arkasından yapabilir. Kudûm tavafının peşinden sa’y yapacak ise tavafta ıztıbâ ‘ ve ilk üç şavtta remel yapar. İsterse Sa’yi yapmaz daha sonra “ziyaret tavafının” peşinden yapar.
c) Terviye günü temettu haccında olduğu gibi Mina’ya veya doğrudan Arafat ’a çıkar, Arafat vakfesini, sonra Müzdelife vakfesini yapar. Bayramın birinci günü büyük şeytana 7 taş atar, şükür kurbanını keser.
Kurban kestikten sonra saç tıraşı olur veya saçını kısaltır ve ihramdan çıkar. Böylece cinsel ilişki dışındaki diğer bütün ihram yasakları kalkar. Mekke’ye gider ve haccın tavafını yapar. Arafat vakfesinden önce yapmamış ise haccın sa’yini de yapar.Bayramın ikinci ve üçüncü günleri öğleden sonra cemrelerden her birine yedişer taş atar. Memleketine dönmeden önce “veda tavafı” yapar ve haccını böylece tamamlamış olur.
Temettu haccından farklı olarak Kıran haccında;
- Umre ve hacca birlikte niyet edilir.
- Umrenin tavaf ve Sa’yi yapıldıktan sonra ihramdan çıkılmaz
- Kudûm tavafı , umre tavafı ve sa’yinden sonra yapılır.